کارشناسان معتقدند والدین به عنوان الگوی رفتاری فرزندان نقش مهمی در تامین بهداشت روانی کودکان بر عهده دارند و در مرحله بعد این مسوولیت به مدارس و جامعه ای که کودک در آن رشد و پرورش می یابد محول می گردد.
منظور از بهداشت روانی، سازگاری فرد با محیط اطراف خود است. یعنی فرد بتواند خود را به راحتی با محیط اطراف اش تطبیق دهد و سازگار شود. قابلیت ها و توانایی های خود را بروز دهد و فاقد هر گونه اختلالات عاطفی و رفتاری باشد. داشتن اطلاعات کافی از نیازهای کودکان یعنی نیاز به آرامش، امنیت، محبت متقابل، محبت همه جانبه، تعلق داشتن به یک خانواده و یا گروه همسالان و تشویق و تحسین به موقع همگی می تواند بر سلامت و بهداشت روان کودکان تاثیر گذار باشد. هر کودکی خلقیات و نیازهای خاص خود را می طلبد. تفاوتهای فردی کودکان آنان را از یکدیگر مستثنی کرده و والدین نیز باید بر اساس این تفاوتهای فردی نیازهای کودکان را مورد ارزیابی قرار دهند. در صورت نادیده گرفتن موارد فوق خطرات و مشکلاتی در زمینه سلامت روان و بهداشت روان کودکان به وقوع می پیوندد که ممکن است جبران ناپذیر باشد.
بهداشت روان کودکان
بهداشت روان به معنای داشتن یک زندگی بهتر و نیز به معنای پیشگیری از بروز بیماری ها، اختلالات رفتاری و روانی است و در معنای دوم به معنای ارتقای سطح سلامت روانی است. یعنی کاری کنیم که میزان سلامت روانی خودمان و دیگران بالاتر رود. بهداشت روانی در کودک به همین معناست یعنی از بروز اختلالات رفتاری در کودکان جلوگیری کنیم مثل جلوگیری از بروز حس حسادت، خود بینی و بسیاری از مشکلات رفتاری مثل خشونت زبانی، شب ادراری و کابوس های شبانه و بسیاری از مشکلات که در کودکان وجود دارد و راهی را پیش بگیریم که سلامت روان کودک روز به روز بهتر شود.
بنابراین بهداشت روان در کودکان به معنای پیشگری از بروز برخی اختلالات روانی و رفتاری است. اینکه چه کار کنیم که بهداشت روانی کودک ایجاد شود و بهبود پیدا کند باید از رفتارهای تمسخر آمیز و تحقیر آمیز و رفتارهای اضطراب آور، ترس آور و تهدید آمیز که ممکن است آنها را حساس تر و دچار مشکل کند، جلوگیری کنیم.
هر رفتاری از سوی والدین از قبیل پرخاشگری والدین، روابط جنسی نامناسب والدین در چشم فرزند می تواند بهداشت روان کودک را به مخاطره بیندازد. رفتار والدین به عنوان الگوهای رفتاری، مورد مشاهده کودک قرار می گیرد و خواه ناخواه رفتار والدین در کودک به عنوان الگو تلقی می شود. بنابراین هر چه والدین نسبت به رفتارهای خود بیشتر حساس باشند و توجه بیشتری داشته باشند، منطقی و عقلانی باشند و احساسات خود را کنترل نمایند، کودک نسبت به سلامت روانی خودش تضمین بیشتری پیدا خواهد کرد.
سرانه افسردگی مثل نا امیدی و یاس می تواند بهداشت روان کودک را به مخاطره بیندازد. برای مثال فیلم های نامناسبی که مناسب سن کودک نیست نباید در معرض دید کودک قرار بگیرد. پدر و مادرها با توجه به اینکه شاغل هستند و وقت چندانی ندارند تا فرزندانشان بگذرانند از این رو آزادی عمل بیشتری به کودک می دهند و آنها را برای تماشای برنامه های تلویزیونی، فیلم ها و کارتون ها آزاد می گذارند در حالی که محتوای این برنامه ها می تواند بسیار تاثیر گذار باشد. بنابراین هم صحنه های زندگی و هم صحنه های فیلم ها می تواند در ایجاد فضای شاد و ناشاد و تاثیر گذاری اش بر کودکان بسیار موثر باشد. وقتی والدین دقت بیشتری به این فضاها داشته باشند، طبیعتاً تلاش بیشتری برای بهبود وضعیت می کنند.
کتاب ها، قصه ها و داستان ها باید متناسب با سن کودک باشد. برنامه های متنوع تفریحی، ورزشی و فکری باید برای رشد و ارتقای استعدادهای کودکان متناسب باشد تا سلامت روانی و بهداشت روانی آنها ارتقا یابد و از افزایش اختلالات رفتاری جلوگیری کند. بنابراین ما می توانیم بگوییم که فضاهای ناشاد عمدتاً می تواند سلامت روانی کودکان را به مخاطره بیندازد و باید از اینگونه از برنامه ها جلو گیری شو تا سلامت روانی کودکان روز به روز بهبود یابد.
بهداشت روان جامعه را باید با توجه به عوامل اجتماعی، اقتصادی، روانی، فرهنگی و سیاسی کشورمان در نظر بگیریم. مشکلات اقتصادی روز به روز بر مردم فشار می آورد و می تواند بر مسائل روانی، تاب آوری و میزان امید به زندگی و شادی و نشاط خانواده ها تاثیر بگذارد. با توجه به تحریم ها و هجمه های فکری که از سوی دشمنان وارد می شود و اذهان مردم را تحت تاثیر قرار می دهد و از سویی می خواهند بنیان های خانواده افزایش تزلزل پیدا کند و میزان عصبانیت ها افزایش پیدا کند از این رو به طرق مختلف سلامت و بهداشت روان مردم را تحت تاثیر قرار می دهند.
بنابراین وضعیت سلامت روان موجود تابعی از وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و روانی جامعه است و همه اینها تا با هم حل نشود امکان اینکه بهداشت روان مناسبی داشته باشیم امکان پذیر نیست.
راهکارهای بهداشت روان را باید در رابطه سالم جست و جو کرد. یک رابطه سالم، شفاف، خوب، خوشحال و قوی. فضاهایی که برای کودکانمان در نظر می گیریم باید شاد و مناسب باشد. باید بهترین مهد کودک ها را برای انها فراهم کرد.
همچنین می توان از زمان خوب استفاده کرد. ایجاد کلاس های آموزشی، ورزشی، شنا، آموزش و تیر اندازی می تواند برای سلامت روان و رشد کودک نقش بسیار موثری داشته باشد. از طرفی می توانیم فضای خانواده را آماده کنیم و روابط بین اعضای خانواده را بهبود بخشیم و رابطه دوستانه ای که کودکان با هم دارند و یا رابطه دوستانه ای که بین کودکان و والدین شان وجود دارد را تقویت کنیم. از اختلافاتشان جلوگیری کنیم و تشویق سالمی برایشان ایجاد کنیم. با انها با احترام و مسالمت آمیزانه رفتار کنیم و محبت به اندازه و به جا برایشان داشته باشیم.
تهیه کننده: محمد نجاتی نسب
تایید کننده: حسن وظیفه پرست، مدیریت